| Nguyên Minh Cường |
SGTT.VN (14.01.2013) - Đề án thành lập công ty Mua bán nợ quốc gia
(VAMC) hiện đang dần được hé lộ trong tuần qua trên một số báo. Theo đó,
các khoản nợ xấu của ngân hàng sẽ được VAMC mua lại theo giá trị sổ
sách. Các ngân hàng Thương mại (NHTM) bán nợ sẽ được VAMC thanh toán
bằng trái phiếu xử lý nợ, và có thể dùng trái phiếu này thế chấp tại
ngân hàng nhà nước (NHNN) để vay chiết khấu.
Khi thu hồi được các khoản nợ, NHTM sẽ được 85%, còn
VAMC sẽ được hưởng 15% giá trị thu hồi. Còn nếu NHTM không thu hồi được
khoản nợ, VAMC cũng chỉ mất chi phí xử lý và chi phí quản lý nợ. Như
vậy, gánh nặng xử lý nợ xấu vẫn thuộc trách nhiệm của các NHTM. Điều này
có thể khiến quá trình tái cơ cấu nền kinh tế khó có thể đẩy nhanh
được.
Không có bữa ăn trưa miễn phí
Mục đích của NHNN khi đề xuất giải pháp thành lập VAMC
như các tờ báo trích nguồn tin là không cần phải dùng ngân sách để xử lý
khoản nợ xấu với quy mô lên tới từ 250.000 – 400.000 tỉ đồng của toàn
bộ hệ thống tín dụng.
Ưu điểm lớn nhất của giải pháp này là không những không
tiêu tốn ngân sách nhà nước mà còn có thể đảm bảo VAMC hoạt động có
lãi. VAMC thực chất chỉ là một cơ quan đứng ra tập hợp và lưu trữ sổ
sách về các khoản nợ xấu của toàn bộ hệ thống tín dụng. Không hề có một
khoản tiền thực nào được chuyển qua lại giữa VAMC và các NHTM khi mua
bán nợ. VAMC còn có thể được nhận 15% số tiền nợ xấu nếu như các NHTM xử
lý được các khoản nợ xấu này.
Đối với các NHTM, khi nhận trái phiếu VAMC và có thể
đem trái phiếu này để vay chiết khấu tại NHNN, thì có thể nói thanh
khoản của các NHTM có nợ xấu lớn đã được cải thiện đáng kể. Dù chỉ nhận
được 30% hay 50% giá trị của VAMC thì các ngân hàng có nhiều nợ xấu đã
được bổ sung thêm một lượng tiền đáng kể, mà không phải huy động từ dân
cư hoặc vay liên ngân hàng với lãi suất cao.
Nhưng nếu xét tổng thể nền kinh tế thì không có bữa ăn
trưa nào là miễn phí. Thực chất của hoạt động cho vay chiết khấu dùng
trái phiếu VAMC thế chấp là NHNN đã bơm tiền với lãi suất thấp (7% hiện
nay) cho nền kinh tế. Nếu như toàn bộ trái phiếu VAMC được các NHTM đem
đi chiết khấu thì lượng tiền có mức lãi suất thấp nhân tạo này được bơm
ra có thể lên tới 125.000 – 200.000 tỉ đồng. Khi đó đương nhiên các NHTM
không phải huy động của người dân với mức lãi suất cao như hiện nay.
Nếu NHNN không có biện pháp để trung hoà lượng tiền này thì phần thiệt
hại đương nhiên sẽ được đẩy sang phía người gửi tiền. Không chóng thì
muộn lượng tiền giá rẻ bơm ra này sẽ chuyển sang thành lạm phát.
Trong trường hợp NHNN muốn điều hoà lượng cung tiền giá
rẻ được bơm ra từ việc chiết khấu VAMC để chống lạm phát, thì hoặc NHNN
sẽ tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc hoặc sẽ phải phát hành tín phiếu với lãi
suất cao hơn. Trong trường hợp đầu thì phần thiệt sẽ thuộc về các NHTM
có tỷ lệ nợ xấu thấp, còn trong trường hợp sau thì phần thiệt sẽ thuộc
về NHNN. Nói tóm lại sẽ không có bữa ăn trưa miễn phí ở đây.
Sức ép cho quá trình tái cơ cấu nền kinh tế
Nhược điểm lớn nhất của giải pháp hình thành VAMC như
trên là nó không tạo ra sức ép đủ mạnh cho các bên liên quan đến nợ xấu
phải tiến hành tái cấu trúc.
Mặc dù đã chuyển giao các khoản nợ cho VAMC nhưng thực
chất thì các NHTM vẫn phải có trách nhiệm xử lý các khoản nợ xấu này. Về
nguyên tắc, những NHTM có tỷ lệ nợ xấu trên 3% sẽ đều nằm trong danh
sách buộc phải bán nợ cho VAMC để đưa tỷ lệ nợ xấu về mức 3%. Mặc dù tỷ
lệ nợ xấu giảm về mặt danh nghĩa, nhưng các NHTM vẫn phải tìm cách xử lý
các khoản nợ xấu đã bán cho VAMC nên gần như tỷ lệ nợ xấu thực tế của
toàn bộ hệ thống NHTM sẽ không giảm. Các NHTM chỉ tạm thời không phải
hạch toán các khoản thua lỗ ngay với các khoản nợ này mà được phân bổ
dần trong nhiều năm. Điều này sẽ giúp cho các NHTM không bị mất vốn ngay
nếu xử lý nợ xấu nhưng chắc chắn, lợi nhuận trong các năm sau của những
NHTM có nợ xấu phải bán này sẽ vẫn chỉ ở mức thấp do tiếp tục phải dự
phòng các khoản nợ xấu đã bán cho VAMC.
Đối với các NHTM có tỷ lệ nợ xấu không cao thì cơ chế
xử lý nợ xấu thông qua VAMC có thể khiến các công ty này giảm động lực
xử lý nợ bởi khi thu được nợ xấu các NHTM phải trả cho VAMC 15% giá trị
khoản tiền thu được. Nếu các NHTM thu hồi được nợ xấu càng nhanh thì số
tiền trả cho VAMC bình quân hàng năm sẽ càng lớn và ngược lại. Hay nói
cách khác, với các NHTM vẫn có thanh khoản tốt thì giải pháp này sẽ
không thôi thúc các NHTM tập trung xử lý nợ, mà có thể kéo dài thêm thời
gian xử lý nợ càng lâu càng tốt.
Do nợ xấu vẫn thuộc trách nhiệm xử lý bởi các NHTM nên
về bản chất nghiệp vụ các NHTM vẫn chỉ dành sự quan tâm chủ yếu cho vấn
đề thu hồi nợ, mà sẽ không quan tâm nhiều đến việc tham gia tái cấu trúc
các doanh nghiệp đang có nợ xấu tại ngân hàng mình. Đối với những khoản
nợ xấu thuộc khu vực tư nhân nhưng được đảm bảo bằng các tài sản hữu
hình như bất động sản, nhà cửa, hàng hoá… thì các NHTM có thể chờ đợi
giá tài sản lên để bán đi xử lý một phần nợ được. Với các khoản nợ xấu
gắn với khu vực doanh nghiệp nhà nước thì các NHTM sẽ phải chờ đợi các
giải pháp hỗ trợ từ các cơ quan nhà nước. Bởi trên hệ thống tín dụng,
các doanh nghiệp chưa trả được nợ đúng hạn vẫn nằm trong danh sách, nên
dù các NHTM có nhận được các khoản tiền từ NHNN do cầm cố trái phiếu
VAMC thì các NHTM vẫn sẽ không cho các doanh nghiệp mắc nợ xấu vay thêm.
Tình hình sản xuất tại các doanh nghiệp này sẽ vẫn khó được cải thiện.
Như vậy, về bản chất kinh tế, phương án hình thành VAMC
như trên chỉ là giải pháp giãn nợ cho nền kinh tế bằng nghiệp vụ kế
toán. Giải pháp này sẽ thành công nếu như nền kinh tế hồi phục, tức khi
các doanh nghiệp kinh doanh tốt hơn và trả được nợ cho các NHTM. Nhưng
như nhiều nghiên cứu của giới chuyên gia kinh tế chỉ ra, nền kinh tế
Việt Nam bị suy giảm trong những năm qua là do cơ cấu kém hiệu quả,
trong khi quá trình tái cơ cấu nền kinh tế lại diễn ra quá chậm chạp.
Vì vậy, nền kinh tế đòi hỏi Chính phủ đưa ra một giải
pháp hình thành VAMC có khả năng tạo sức ép mạnh mẽ cho các bên liên
quan tham gia vào quá trình tái cấu trúc nền kinh tế, thay vì chỉ là
nghiệp vụ giãn nợ như kế hoạch đề xuất. Đề xuất hiện nay gần như đánh
cược vào sự hồi phục của nền kinh tế Việt Nam trong những năm tới. Trong
khi, như phân tích ở trên chỉ ra, giải pháp này lại có nhiều nhân tố
làm chậm lại quá trình tái cơ cấu nền kinh tế, vốn được coi là động lực
căn bản cho quá trình hồi phục này.
Cảm ơn blog
Trả lờiXóadan guitar